GENETSKO PORIJEKLO STANOVNISTVA BOSNE I HERCEGOVINE

UVOD U GENETIKU DANASNJIH STANOVNIKA BiH:

Referenca: *Pericic et al 2005- High-Resolution Phylogenetic Analysis of Southeastern Europe
(slika pokazuje koncentraciju hg I)

U jezgri svake celije covjeka nalaze se kromozomi koji nose svu informaciju o nama. Tkz DNA.
Haplogrupa je grupa slicnih DNA haplotipa koji dijele istog praoca sa snipp (SNP) mutacijom. Znaci mutacija na genu koja je uzrokovana dubokim historijskim promjenama koje idu unazad vise hiljada godina.
Preko te male mutacije na genu se moze tacno dorediti pra-otac/pra-majka prije vise hiljada godina.
Svaka haplogrupa ima svoje oznacenje-nomenklaturu, najcesce sa slovom (npr I) ili (slovom+brojem kad su u pitanju subhaplogrupe npr M170).
U najnovijim naucnim istazivanjima svjetskog kalibra moze se ustanoviti porijeklo svih stanovnika svijeta.
(*National geographic-Human journey/The Genographic Project).

Želimo ukazati na naucne clanke vezane za Evropu, Bosnu i Hercegovinu, te jugoistocnu Evropu.

Zahvaljucjuci napretku tehnologije genetike zadnjih godina, studirana je kako X-DNA (maternalna) i Y-DNA, tj. paternalna linija, muska linija. Muski spol se oznacava sa XY, a zenski XX.
Y-kromosom se nasljedjuje samo preko oca na sina.
Kromozomi su dio jezgra svake ljudske celije i u njima se nalazi sva genetska informacija o nama, DNA.

Naseljavanje Evrope Homo sapiensom (danasnjim covjekom) se desilo u dva "puta":


1) prije 40.000 godina, tkz. Doba Paleolita.
Prvi pecinski covjek, koji je zivio od lova i skupljanja bilja i sl je dosao za vrijeme Paleolitaprije 40 000 godina. 


2) prije ~10.000 godina, tkz. Doba Neolita, desava se druga imigracija u Evropu.
Tj. poslije zavrsetka zadnjeg ledenog doba i otapanja leda, sto otvara put ka naseljavanju drugih
krajeva Evrope.

Tako da svi evropljani nose slicne DNA-markere.

Arheoloski nalazi u centralnoj Bosni i Hercegovini indiciraju da je ta teritorija naseljavana jos od Paleolita.
Od pocetka drugog milenija prije nove ere ovaj dio Balkana je bio nastanjen Iliriskim plemenima, koji su osnovali najstariju centralno-zapadnu Balkansku civilizaciju (Wilkes 1992). Ovo lokalno stanovnstvo je jezicki asimilirano dolaskom prvih imigranata u 6. vijeku (Slavena).
Takodje je naucno dokazano da su na teritorij danasnje Bosne dosli prvi slavenski imigranti u 6.vijeku, tek u drugom valu, tj. u 7. i 8. vijeku dolaze slavenska plemena Hrvata i Srba koja naseljavaju susjedne teritorije.
(Encyclopædia Britannica. )

Savremena genetska istrazivanja podrzuju arheolosku teoriju i to navodim dole.


HAPLOGRUPA R1a:

Naucnici genetike kazu da jezicna grupa nema nikakve veze sa DNA-haplogrupama. To potvrdjuju i podaci da 14% Bosanaca (sva tri danasnja "naroda") nose slavenske gene tkz. Haplogrupu R1a. Pak svi danas govorimo slavenskim jezikom, tj novi imigranti spmenuti iznad su ostavili svoj DNA-trag, koji se sad moze naci u 14% stanovnistva Bosne i Hercegovine.
BiH-hrvati = 12,2% R1a (“slavenska” DNA)
BiH-srbi = 13,6% R1a
BiH-bosnjaci= 15,3% R1a
(*The peopling of modern BiH, Marjanovic et al. 2005)

Koncentriranost haplogrupe R1a u drugim dijelovima evrope:
Istocna Evropa 50-65%, Madjari 20-50%,
Litvanija i Estonia 30-40%,
Hrvatska 15-34% ovisno od varijacijama izmedju razlicith dijelova zemlje,
Srbija 10-15% ovisno od varijacijama izmedju razlicith dijelova zemlje. Takodje se nalazi u germanskim zemljama u manjem postotku, Skandinaviji, sa najvecim nivoom u Norveskoj, Svedskoj i Islandu kao 15-30%.
R1a je prisutna na Evropskom tlu oko 4600 godina.


HAPLOGRUPA I:

Haplogrupa I(ilirsko-dinarska) obiljezava DNA prvih stanovnika Evrope (pored Baska). Prisutna je na Evropskom tlu (s pocetkom u BiH) 40.000 godina.
Hg IJ je najstarija i jedna od prvih grupa ljudi koja se doselila u Evropu i to na podrucje Bosne i Hercegovine i Juzne Dalmacije, gdje je i bilo mogucnosti nastanjenja jer su ostali dijelovi Evrope tada bili prekriveni ledom.
Zbog izolacije ledom, DNA mutira i dobiva novo ime I tj, jedina haplogrupa I je nastala na tlu Evrope, na tlu danasnje Bosne i Hercegovine.
Dok su svi ostali Evropljani, tj njihovi prapreci se doselili iz centralne Azije i srednjeg Istoka, i kasnije nastanili Evropu (R1a, R1b, E3b, J)

Nakon otopljavanja leda prije 10.000 godina, slijede seobe ljudi iz BiH podrucja na druge dijelove Evrope, tako da danas 1/5 Evropskog stanovnistva nosi hg I.

Zanimljivo je istaci da stanovnici Svedske i Norveske nose visok procenat hg I (~40%), pored Bosanaca i Hercegovaca (50-70%). Nigdje drugdje se ne moze naci tako visok postotak hg I. Sto podrzava tezu da su Skandinavci nasi rodjaci koji su se odlucili izseliti iz prostora BiH.
Kad se otopio led prije 10000. godina, (znaci nakon 30000. godina na prostoru danasnje BiH) par njih je krenuo u seobu prema sjeveru, neki su ostali po prostorima danasnje Njemacke, Ceske, Austrije i Slovenije, koncentracija hg I je oko 20% u ovim zemljama.

Dosavsi u Skandinaviju ti nasi rodjaci, su bili izolirani geografskim uzrokom, pa nije doslo do velikog mijesanja. Zato isto tako visok postotak hg I kod Skandinavaca (~40%.) Nijedna Evropska nacija nije sacinjena od jedne haplogrupe, sve je pomijesano i u razlicitim postotcima zbog historijski migracija.

Postotak hg I se smanjuje od BiH prema istoku i zapadu, gdje se u susjednim zemljama nalazi u ~30%.
Srbija ~29%, Hrvatska(kopno) ~32%.
BiH-hrvati = ~50-70% I (Ovisno o regionu zemlje)
BiH-srbi = ~30% I
BiH-bosnjaci= ~44-60%
(*marjanovic et al 2005, pericic et al 2005, semino et al 2002)


Tako se iz ovih savremenih istrazivanja moze definitvno zakljuciti da je rezervoar haplogrupe I podrucje Bosne i Hercegovine. Pored Baska, Bosanci i Hercegovci su najstariji Evropljani.i

(*Pericic et al 2005- High-Resolution Phylogenetic Analysis of Southeastern Europe)


HAPLOGRUPA E3b

 Treca grupa koja je reprezentirana u Bosni i Hercegovini hg E3b. Nosioci haplogrupe E su krenuli dolaziti na podrucje evrope iz srednjeg istoka za vrijeme Neolita, prije 10.000 godina. Ta haplogrupa se moze naci u vecoj koncentraciji u Grckoj 14-32% ovisno o podrucja te zemlje, Albaniji 18-38%, Kosovo 37-55%, Makedoniji 16-34%, Srbiji 15-30%, Hrvatska 3-12%, Bugarska i Rumunija 14-48%, Turska 5-25% takodje ovisno od regiona do regiona zemlje.
(*Pericic et al 2005- High-Resolution Phylogenetic Analysis of Southeastern Europe)

BiH-hrvati = 9% E3b
BiH-srbi = 20% E3b
BiH-bosnjaci= 12% E3b
(*marjanovic et al 2005)


Zakljucci:
 Iako sva tri danasnja naroda BiH nose gore navedene postotke hg E3b, moze se uociti da je stepen zastupljenosti veci kod Bosanskih Srba, sto potvrdjuje i historijsku tezu o naseljavanju pravoslavnih plemena (tkz. Vlaha) sa prostora jugoistocnog Balkana za vrijeme Osmanskog carstva od 16. vijeka.

Jednako ne smijemo zanemariti da Bosanski srbi nose visok postotak hg I ~30%, koji je zastupljen u sva tri naroda sa pak razlicitim postotcima.
To isto podrzava tezu da Bosanski srbi vode vece porijeklo od drevnih Bosanaca, koji su presli na pravoslavlje tokom historijskih mnogobrojnih cinjenica.

Genetska istrazivanja gore navedena jednako tako daju jedan jako bitan odgovor o porijeklu Bosanskih muslimana /Bosnjaka, koji je bio predmet razlicith debata i prisvajanja tokom proslog vijeka i do danas.

Savremena genetska istrazivanja rasvjetljuju ovaj problem, tj. da danasnje muslimansko stanovnistvo Bosne i Hercegovine nisu Turci niti Srbi niti Hrvati vec prastari stanovnici Bosne i Hercegovine, kao i Bosanski hrvati, koji se po genetskim analizama razlikuju od Hrvatskih hrvata. 


Reference:
(*marjanovic et al 2005, pericic et al 2005, rosser et al 2000, semino et al 2004, semino et al 1996, barac et al 2003, cinnioglu et al 2004, karafet et al 2001, underhill et al 2001, wells et al 2001)